آموزش پزشكى
نيازمند تحول در نگرشى مجزا به مفاهيم " بهداشت و درمان" و " آموزش پزشكى"
است و اين تحول نيازمند جداسازى آموزش پزشكى از وزارت بهداشت و درمان است.
به گزارش خبرنگار نظام پزشکی ؛آموزش
پزشكى از اعصار قديم تا عصر حاضر از اهميت ويژه و منحصر بفردى برخوردار
بوده است و حتى در قديمى ترين اسناد همچون سوگندنامه بقراط نيز به موضوع
آموزش پزشكى، اولويت و توجه خاصى شده است.
در فرهنگ
اسلامى، ايرانى هم، حكيم يا طبيب از جايگاه ويژه اى برخوردار بوده كه
دانشجويان اين رشته ها پس از سپرى نمودن دروس پيش نيازى چون حكمت، منطق،
اخلاق و علوم دينى، با نظر مساعد اساتيد آن زمان، مجوز ورود به رشته طب و
تحصيل دروس پزشكى را پيدا مى كردند كه نشان دهنده جايگاه خاص آموزش پزشكى
در تاريخ اين سرزمين است.
دکتر نوید
ناصری رییس دانشکده دندانپزشکی آزاد شیراز درخصوص آموزش پزشکی در ایران می
گوید : بر اساس شواهد بيشمار، تصميم گيريها و اظهارات وزراى بهداشت دولتهاى
اخير، توجه اصلى و اولويت اول وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكى، قطعاً
آموزش پزشكى نيست.
وی می افزاید : در واقع اولويت اول اين وزارتخانه، درمان بوده و درمان محورى در اكثريت سياستهاى اين وزارت به چشم مى آيد.
به گفته وی
موضوع پرمناقشه درمان از جمله هزينه ها و سوبسيدهاى درمانى، ميزان پرداخت
از جيب مردم، ميزان حمايتها و درصد پرداختى بيمه ها، رقابت بخش دولتى با
بخش خصوصى در بحث درمان و هدفگذارى جذب ثروت از تقويت مسير درمان در بخش
دولتى با ارائه طرحها و بخشنامه هاى دولتى، ارائه طرح پزشك خانواده روستايى
و شهرى و همچنين ارايه و اجراى طرح تحول سلامت، همه نشانگر الزام نانوشته
وزارت بهداشت و تمركز بر روى "درمان" است تا تمركز بر روى مفاهيم بهداشتى و
يا حتى موضوع آموزش پزشكى.
**عجین شدن آموزش پزشکی با مفاهیم درمان محوری
وی با اشاره به
ا ین که آموزش پزشكى در كشورمان با مفاهيم درمان محورى عجين شده است ،
تصریح می کند : اين آموزشها، به مفاهيم سلامت محورى و تأكيد بر مفاهيم
بهداشتى در سطح جامعه تأكيد چندانى ندارد و متأسفانه نتيجه نهايى اين
ديدگاه، به جاى ترويج و تحكيم مفاهيم سلامت
محورى در جامعه و ترغيب مردم به رعايت اصول بهداشتى، ترويج و ارتقاء ميزان
توقع خدمات درمانى آن هم از نوع ارزان قيمت، بدنبال عدم رعايت اصول سالم
زيستن و عدم رعايت اصول بهداشتى در جامعه شده است.
عضو هیئت علمی
بخش ارتودنسی دانشکده دندانپزشکی آزاد شیراز ادامه می دهد : نتيجه نهايى
فعاليتهاى وزارت بهداشت، قاعدتاً بايد ايجاد جامعه اى هر چه سالم تر باشد
كه مستلزم ارتقاء دانش بهداشتى و سالم زيستن مردم و در شرايط لازم نیز ،
ارائه اقدامات ايده آل درمانى توسط تيم هاى متخصص درمانگر جهت رفع
بيماريهاى ايجاد شده است.
وی اذعان می
کند : حال چگونه مى توان از دانش آموختگان صرفاً درمان محور، توقع ترويج
مفاهيم بهداشتى و سلامت محورى را در زندگى مردم داشت؟
ناصری به
دیدگاه درمان محوری در سازمان های بیمه گر بخصوص بيمه هاى پايه اشاره کرده و
اظهار می کند : متأسفانه ديدگاه درمان محورى در تمامى تعهدات بيمه اى ديده
مى شود كه نشانگر رسوخ مفاهيم درمان محورى در نظام سلامت كشور بجاى مفاهيم
سلامت محورى است.
**افزایش بی تناسب تعداد دانشجویان پزشکی
وی در بخش
دیگری از سخنان خود با بیان این که از سال ١٣٦٤ كه بنا به مقتضيات آن زمان و
نيازهاى مبرم بحبوحه جنگ تحميلى، با جدايى آموزش علوم پزشكى از وزارت علوم
و الحاق آن به وزارت بهدارى وقت مواجه شديم، بیان می کند : به يكباره
شاهد افزايش بى تناسب تعداد دانشجو با ظرفيتها و امكانات آموزشى آن زمان
بوديم كه متأسفانه اين روند به نوعى ديگر و در سالهاى نيمه دوم دهه هشتاد و
پس از حدود ٢٠ سال از اتمام جنگ تحميلى و بدون دلايل و
توجيهات منطقى يا حتى مصلحت سنجى و نيازسنجى، با افزايش لجام گسيخته شوق
افتتاح دانشكده هايى بدون كوچكترين امكانات ضرورى و با زاويه ١٨٠ درجه اى
از استانداردهاى اماكن آموزشى علوم پزشكى مواجه شديم.
این استاد
دانشگاه آزاد اسلامی به موضوع گسترش آموزش پزشكى در كشور و تأسيس قارچ گونه
و بدون دورانديشى دانشكده هاى پزشكى، دندانپزشكى و داروسازى با اسامى
مختلفى چون پرديس خودگردان، بين الملل و غیره بخصوص در دولتهاى نهم و دهم و
عدم رسيدگى لازم به اين معضل در دولت يازدهم، اشاره کرده و می گوید : این
امر باعث شد تا موضوع آموزش از اهميت قبلى خود نيز به ميزان زيادى افول
يابد و همان مبناى درمان محورى نظام آموزش علوم پزشكى را هم تحت تأثير قرار
داده است.
وی اضافه می
کند : در واقع این مهم موجب ورود دانش آموختگانى به سيستم خدمات رسانى
خواهد شد كه به دليل كمبود امكانات، زيرساختها و فضاها آموزشى، حتى نسبت به
شرايط استاندارد حداقلى نيز ، فاصله بسيارى خواهند داشت.
**بی توجهی به کیفیت آموزش استاندارد علوم پزشکی
رییس دانشکده
دندانپزشکی آزاد شیراز با بیان این که در سياست اعمال شده توسط وزارت
بهداشت دولتهاى نهم و دهم، صرفاً به كميت ها توجه شده است عنوان می کند :
هیچ توجهی به كيفيت ارايه خدمات نشده و صرفاً به تعداد دانشكده ها توجه
شده است و كوچكترين توجهى به كيفيت آموزش استاندارد علوم پزشكى و توانمندى
مورد نياز دانشجويان پذيرفته شده و توانمندسازى ايشان در طى دوره دانشجويى، نشده است.
ناصری اضافه می
کند : به جرات می توان گفت این امر نتايج بسيار دهشتناك و نگران كننده اى
به دنبال خواهد داشت كه كمترين آن كاهش اعتماد و به مرور سلب اعتماد مردم
از خدمات پزشكى ارائه شده از سوى جامعه پزشكى مى تواند باشد.
**آموزش پزشکی به وزارت علوم سپرده شود
به گفته وی در
شرايطى كه دغدغه اصلى وزارت بهداشت ، "درمان " بوده و آموزش پزشكى و
پژوهشهاى مربوطه در آن صرفاً به منزله سكوى پرتابى براى دانش آموختگان براى
دستيابى به عناوين، مدارج و مراتب علمى، دانشگاهى است، موضوع اصلى آموزش
اهميت خاص و ويژه خود را از دست داده و لازم است اين مهم به وزارت علوم
احاله گردد.
وی ابراز می
کند : وظيفه وزارت علوم، تنها آموزش و پژوهش است و مجارى قانونى كسب مدارج
عالى استادى، به نحوى بسيار دقيق تر و قانونمند تر از وزارت بهداشت اجرا
مى شود.
آموزش پزشكى
نيازمند جذب دانشجويانى با ويژگيهاى لازمه طبابت وهمچنين تربيت اساتيد و
هيئت علمى علاقه مند و داراى ويژگيهاى اوليه و لازم معلمى براى آموزش پزشكى
است نه اينكه هر دانش آموخته اى با يا بدون ويژگيهاى لازم به صرف فارغ
التحصيل شدن در رشته اى از تخصصهاى مختلف علوم پزشكى، مجبور به تدريس علوم
پزشكى شود آن هم بدون گذراندن كوچكترين آموزشهاى اصول آموزش و تدريس.
ناصری در خصوص
جدایی آموزش پزشکی از وزارت بهداشت می گوید : با محول كردن آموزش علوم
پزشكى به وزارت علوم، ارتباطى هر چه بيشتر و بهتر بين دانشجويان رشته هاى
علوم پزشكى و ساير علوم و حتى علوم بين رشته اى بوجود مى آيد كه مى تواند
منشاء پيشرفتها و پژوهشهاى كاربردى مفيد بين رشته اى باشد كه در حال حاضر
از آنها محروم هستيم.
به گفته وی با
جدايى آموزش پزشكى از وزارت بهداشت، تمركز اين وزارتخانه به سلامت مردم،
درمان و بهداشت ختم مى شود و نياز نيروى انسانى خود را همچون ساير ملل
مترقى جهان، از دانش آموختگان وزارت علوم تأمين مى نمايد، همچنان كه تا قبل
از سال ١٣٦٤ اينگونه بوده است.
**سلامت جامعه در گرو آموزش پزشکی است
سید مصطفی شیر
یزدی استاد جراحی دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد با بیان این که هدف از
آموزش پزشکی تربیت نیروهای متخصص در جهت بهداشت و درمان با توجه به نیاز
های جامعه است عنوان می کند :سلامت یک جامعه که شامل رفاه جسمی ، روحی و
اجتماعی می شود در گرو آموزش پزشکی است.
وی با اشاره به
این که در یک جامعه سالم پیشرفت های اجتماعی و اقتصادی و فرهنگی صورت می
گیرد ، بیان می کند : آموزش پزشکی در حقیقت تقابل و تعامل بین استاد ،
دانشجو ، دانشگاه و مدیریت دانشگاه است .
وی با بیان این
که استاد با انگیزه مشخص و رو به رشد با یک رفاه اجتماعی و جایگاه والای
خود نقش ایفا می کند ؛ می افزاید :دانشجو با هدف و انگیزه مشخص و امید به
اشتغال و موقعیت اجتماعی در این مجموعه نقش بسزایی دارد ودانشگاه با هدف و
برنامه مشخص ارتباط بین استاد و دانشجو را مستحکم و رو به رشد می گرداند.
شیریزدی درخصوص
نحوه مدیریت دانشگاه برای آموزش هر چه بهتر به دانشجویان می گوید :
مدیریت دانشگاه با تدبیر و سیاست رو به رشد علی رغم تعویض مدیران و یا
تغییر سیاست های کلان جایگاه خود را حفظ نموده و باعث افزایش این هدف و
انگیزه می گردد.
** دخالت فاکتورهای فرعی در تصمیم گیری های کلان آموزشی
وی همچنین نقاط
ضعفی را برای آموزش پزشکی کشور برشمرده و اذعان می کند : فاکتورهای فرعی
در تصمیم گیری های کلان آموزشی دخالت می کند که هیچ گونه ارتباطی با آن
ندارد و پذیرش دانشجو برای ورود به دانشگاه در یک سطح تقریبا مساوی صورت
نمی گیرد و ارتقای دانشجویان به رده های بالاتر علی رغم امتحانات مکرر در
یک شرایط تقریبا مساوی نیست.
وی با اشاره به این که علی رغم سیستم های نظارتی آموزشی شامل EDO ؛ EDC
و بازآموزی هیچ کدام از آنها درجایگاه خود به درستی نقش ایفا نمی کنند؛ می
افزاید: رقابت دانشجویان در شرایط تقریبا مساوی نیست و ارتقای دانشجو به
رشته های تخصصی بر اساس امتیاز ازدواج دانشجویی اشتباه محض است.
استاد جراحی
دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد با بیان این که آموزش پزشکی در سه
دانشگاه سراسری ، آزاد ، بین المللی هرکدام با سطح توانایی و امکانات
آموزشی متفاوت و امکانات فردی متفاوت انجام می شود اظهار می کند : این در
حالی است که خروجی هر سه آنها با یک کلمه دکتر به اسم افراد اضافه گردیده
در حالی که سطح آموزش هرکدام بسیار متفاوت است.
به گفته وی هیچ
بهایی به پایان نامه های دانشجویی در رده عمومی یا تخصصی داده نمی شود
زیرا با بودجه ناکافی و حتی اکثرا با سرمایه حداقل دانشجو در حد چاپ یک
پایان نامه یا CD بوده است و به اعتبار آمار و داده های آن نمی شود اعتماد کرد.
اگرچه آموزش
پزشکی طبق نظر اساتید با معضلات و مشکلاتی همراه است اما پاسخگوی نیاز
بیماران بوده و با توجه به پتانسیل های بالایی که جامعه پزشکی کشور دارد
شاید بهتر باشد برای ایجاد آموزش پزشکی صحیح در
جامعه همراه با سیاست های ثابت و روبه رشد با انتخاب مدیران دانشگاهی
توانمند و با در نظر گرفتن شخصیت و تفکر بالا بستر مناسب را برای اساتید و
دانشجویان این رشته فراهم کردنظام پزشکی جمهوری اسلامی ایران
